Naam molen: De Uffelse molen (13e eeuw)
Soort molen: Watermolen, onderslag. Korenmolen. Door kanalisatie van de Uffelsebeek en de afkoop van het stuwrecht is de watermolen sedert 1961 niet meer in bedrijf.
Adres molen: Uffelsestraat 5, 6012 RM Hunsel
Dorp of buurtschap: Haler-Uffelse
Coordinaten: 51.175202 5.787470
Route: De molen ligt aan het fietsroutenetwerk knooppunten 25 en 20.
Openingstijden: Bezoek aan de gelagkamer dagelijks vanaf Pinksteren t/m het 1e weekend van oktober van 12-19 uur. Openstelling is op afspraak ook mogelijk.
Voorzieningen: Rustplek voor fietsers. Bij de molen hoort een horecagelegenheid.
Molenaar: John Klerckx
Telefoon: 0031 475 568954
Website: http://www.johnklerkx.nl/uffelsemolen
Korte omschrijving molen: Onderslag watermolen met een rad van 7 meter geplaatst op de hoek van de molen in een gedeeltelijk in hout opgetrokken zijgevel. Het totale complex bestaat uit de molen, een boerderij met woongedeelte, grote tiendschuur, bakhuis, varkensstal en kapel. De bouw getuigt van een rijk verleden o.a. met mergelbanden en speklagen.
Bijzonderheden: De Uffelse ban- of dwangmolen dateert vermoedelijk uit de 13e of 14e eeuw. De molen kent een roerig verleden. Geregeld waren er conflicten over de ban, de prijs of kwaliteit van het maalgoed en over de stuwhoogte. In de 19e eeuw werden de molen en het woongedeelte door brand gedeeltelijk vernield. De watermolen had vroeger drie koppels stenen die in een cirkel om het spoorwiel van het houten gangwerk op de steenbedding lagen.
Op het einde van de jaren zeventig van de 19e eeuw werden de molen en het woongedeelte door brand gedeeltelijk vernield. Sporen hiervan zijn ook nu nog in het houtwerk van de dakconstructie te zien. Oorspronkelijk bestonden de muren uit baksteen, afgewisseld met mergelbanden of speklagen. Deze bouwwijze gaf de molen een bijzonder aanzien en wees op een rijk verleden. Molenaar Van Esser liet de molen herstellen, waarbij het metselwerk in gewoon steenverband werd uitgevoerd. De toestand van het waterrad en de waterwerken waren intussen ook slecht geworden. Het duurde echter nog tot 1884, tot dit werd verbeterd.
smartcapture
In 1910 werden de waterwerken vernieuwd: de ark onder het waterrad werd in beton uitgevoerd en voorzien van een ijzeren plaat, de gebintstijlen, dekbalken, het waterrad en de molenas werden in ijzer uitgevoerd. Het onderslagrad kreeg een middellijn van 5,14 m. en een breedte van 0,84 m. (het oorspronkelijke houten rad had een middellijn van 4,54 m.) In 1921 werden de molen, het huis en de boerderij openbaar geveild. Nieuwe eigenaar werd Louis Verstappen, pachter van de molen.
Op het einde van de jaren dertig van de vorige eeuw werd het koppel blauwe stenen uitgebroken. Een koppel kunststenen werd voorzien van een apart ijzeren drijfwerk met een conische tandwieloverbrenging op de steenspil, dat door een dieselmotor werd aangedreven. Het andere koppel stenen bleef nog op waterkracht in bedrijf
Na afkoop van het stuw- of waterrecht in 1961 werd het gedeelte bij en bovenstrooms van de molen gekanaliseerd. De natuurlijke meanderende loop werd veranderd in een fantasieloze beek. De sluiswerken van de molen werden afgebroken, de beek verlegd en de molenwiel gedempt waardoor het waterrad op het droge kwam te hangen.Door deze kanalisering kreeg het waterrad geen water meer en moest men met een dieselmotor de maalstenen aandrijven om te kunnen malen. Deze situatie bleef tot 1983 bestaan. Daarna werd het maalbedrijf stilgelegd. De afkoop van het waterrecht betekende het einde van deze eens zo fraaie en prachtig gelegen trotse watermolen.
Het bestaande maalwerk werd uitgebroken en vervangen door een hamermolen met een snellopende Güldner-dieselmotor, twee mengketels en een elevator, waarmee het bedrijf tot einde 1983 werd voortgezet.
Enkele jaren later verwierf John Klerckx het eigendom en hij startte als particuliere eigenaar in 2008 met een ambitieus restauratieproject. Uiteindelijk moet dit herstelplan weer leiden tot een maalvaardige molen. Het is de bedoeling de Uffelse Beek zodanig te herstellen dat ook de molen weer kan draaien.
De molen is anno 2019 weer maalvaardig. Weliswaar wordt er gemalen met een hamermolen aangedreven door een historische twee cylinder guldner diesel motor. De volledige installatie met mengbakken, jacobsladder, cycloon – zoals geinstalleerd na het rechttrekken van de beek in 1961 – is operationeel en wordt bij speciale gelegenheden werkend getoond.
